Na restauratie verhuist Vrolijke Harlekijn van Zeist naar Doorn

ZEIST / DOORN Het verloren gewaande beeld ‘’De Vrolijke Harlekijn’’ van de Zeister kunstenaar Frits Kat krijgt na restauratie een nieuwe plek in het Arboretum in Doorn. Vroeger stond het beeld bij de Willibrordusschool, waar het ten prooi viel aan vandalisme. Dertig jaar lag het beeld in de tuin van het echtpaar Beijk in Zeist.

Margreet Wagenaar-Fischer kwam  het beeld op het spoor toen zij een artikel schreef over het werk van Frits Kat. Wagenaar, arts maatschappij en gezondheid np, was daarnaast ook  auteur voor het blad Seyst, een uitgave van het Zeister Historisch Genootschap. 

FRITS KAT Frits Kat leefde van 1922 tot 1975. In de oorlogsjaren was hij betrokken bij het verzet. Na de oorlog studeerde hij aan de Academie ‘Kunstbeoefening’ in Arnhem. 

PSP De beeldhouwer raakte al snel teleurgesteld in het naoorlogse Nederland. Hij werd actief in de PSP, de Pacifistisch Socialistische Partij, de meest linkse van de partijen die later opgingen in GroenLinks. Van 1966 tot 1970 was hij een markant gemeenteraadslid voor de PSP in Zeist. ,,Hij baarde opzien met progressieve voorstellen’’, schrijft Wagenaar. 

KOPERDIEVEN Zijn werk De Vrolijke Harlekijn had een plek gekregen bij de Willibrordusschool aan de Kroostweg in Zeist. Totdat leerkracht M. Beijk tijdens een wandeling ontdekte dat het beeld bij de voeten afgebroken was, vermoedelijk door koperdieven.

GERED Beijk vertelt: ,,Ze hadden geprobeerd om het beeld van z’n sokkel te trekken. Misschien zijn dezelfde mensen nog teruggekomen want de volgende dag waren de voeten weg. 

Ik werkte zelf op die school. Onze kinderen zaten op die school. Het beeld stond voor mij voor vreugde en blijdschap. Mijn man heeft het beeld gered. Wij mochten het gehavende beeld mee naar huis nemen.’’

ZONDER VOETEN Vervolgens raakte De Vrolijke Harlekijn in vergetelheid. Terwijl het beeld zonder voeten zo’n dertig jaar lang gewoon bij familie Beijk in de tuin lag. Het leek het einde van het verhaal. Totdat Margreet Wagenaar-Fischer voor haar artikel over de beeldhouwer Frits Kat op zoek ging naar zijn werk. 

VERLOREN Wagenaar-Fischer moest tijdens haar onderzoek voor het artikel constateren dat veel van het werk van Frits Kat in de loop der jaren verloren is gegaan. Maar voor informatie over De Vrolijke Harlekijn kwam ze uiteindelijk terecht bij de familie Beijk. 

OVERLEDEN ZOON Voor dit echtpaar kreeg het beeld een bijzondere betekenis: ,,Eén van onze kinderen is heel ziek geworden en is drie jaar geleden overleden. Voor onze zoon was het leven heel dierbaar. Hij was ziek, maar het Arboretum dééd iets met hem. Als we daar vandaan kwamen voelde hij zich altijd beter. 

Een jaar na zijn overlijden kwam Margreet Wagenaar bij ons op bezoek en begon te vertellen over Frits Kat. En ze zei: ‘Wat zou het mooi zijn als we het beeld konden restaureren.’

NOTARIS Ook wij vonden dat een goed idee. Maar we wilden dan wel dat het beeld na restauratie een plek zou moeten krijgen in het Arboretum. We wilden het beeld graag aan het Arboretum schenken. We hebben contact gezocht met een notaris in Zeist en hem verteld hoe het beeld met ons heeft geleefd. 

BESCHUT We wisten niets over de achtergrond van Frits Kat, maar met die kennis is het nog mooier dat De Vrolijke Harlekijn in het Arboretum staat. Zeker nu het park zo mooi is opgeknapt. Het is een kwetsbaar beeld, heel ijl. In het Arboretum is het beeld helemaal op z’n plaats. Het staat op een openbare plek, maar toch ook beschut. 

ZO BLIJ Ikzelf had het beeld de titel ‘’Zo blij’’ gegeven. Dat zijn de letterlijk de woorden van onze zoon. En het is ook precies wat de kunstenaar hier uitbeeldt. Dat is een heel mooie, toevallige samenloop van omstandigheden. 

PERFECT Ook de timing, het moment dat Margreet Wagenaar ons gevonden heeft, een jaar na het overlijden van onze zoon, was zó perfect. Ze was voor ons op precies het juiste moment bezig met haar artikel over Frits Kat. 

Wagenaar had al geconstateerd dat veel werk van de kunstenaar helaas verloren is gegaan. Maar het hoofd van de school herinnerde zich dat De Vrolijke Harlekijn bij ons was.’’ 

DE ZIEL ,,Ik ervaar nu zelf dat de ziel van het beeld tot leven is gekomen op die plek bij de bomen waar je de bijen kunt horen. Het beeld staat in het Arboretum op een ruwe kei, niet op een sokkel. Hij danst in de natuur.’’

Frits Kat was in de periode van de vervaardiging van De Vrolijke Harlekijn bezig met een project over de vier seizoenen. De Vrolijke Harlekijn staat waarschijnlijk voor ‘de zomer’. ‘De herfst’ staat in Canada.

De restauratie bij Bronsgieterij Stijlaart in Tiel heeft twee jaar tijd gekost. Probleem was niet alleen het gebrek aan documentatie. De restauratie moest plaatsvinden op basis van oude foto’s. Bovendien moest het beeld ook nog in de juiste stand staan.’’

RESTAURATIE Het is gelukt. Het lange restauratieproces is ten einde. Dertig jaar nadat het beeld werd vernield bij de Willibrordusschool staat De Vrolijke Harlekijn op z’n nieuwe plek in het Arboretum. 

Binnenkort vindt in een besloten bijeenkomst de officiële onthulling plaats van het beeld in het Arboretum in Doorn. De weduwe van Frits Kat en haar zoon zijn erbij. En een vriend van de familie Beijk, een accordeonist, zorgt voor de passende muzikale begeleiding.

door René Borkent