Thomaskerk: Bijzonder monument wordt getransformeerd in kluswoningen

ZEIST Bijzondere architectuur wordt behouden, een leeggelopen kerk krijgt een nieuwe functie en er komen 19 kluswoningen bij in Zeist. Zo veelomvattend is de ontwikkeling van de Thomaskerk aan de Oranje Nassaulaan in Zeist. 

door Agnes Corbeij

De Thomaskerk werd gebouwd in 1961 en de laatste kerkdienst werd gehouden in 2015. Sindsdien wordt er gebrainstormd over de toekomst van het gebouw. De gemeente onderzocht of het gebruikt kon worden als sporthal of klaslokalen voor de Kerckeboschschool, maar dat bleek financieel onhaalbaar. 

NATIONAAL BELANG Het gebouw slopen en een mooi nieuw appartementencomplex neerzetten zou niet misstaan op deze plek en zou een flinke bijdrage leveren aan de woningbehoefte. Het gebouw is het wegens de cultuurhistorie echter waard om te behouden, zo zegt de gemeente. Volgens een Adviseur Architectuurhistorie is het zelfs van nationaal belang.

De kerkzaal van de Thomaskerk - Agnes Corbeij

Het is vooral de architect, Duintjer, die het gebouw bijzonder maakt.  Hij ontwierp woningen, kantoren, oorlogsmonumenten, stadsuitbreidingen, kerken, scholen, fabrieken en ziekenhuizen, vooral in de jaren zestig, tijdens de wederopbouw. Hij is een van de ontwerpers van het hoofdgebouw van Schiphol en het kantoor van De Nederlandsche Bank. 

AANHANGER Duintjer ontwierp een serie van vier kerken. Op de website van het Nederlands Architectuurinstituut is te lezen dat Duintjer tijdens de oorlog in drie concentratiekampen heeft gezeten. ,,Van huis uit slechts passief aanhanger van de Nederlandse Hervormde Kerk, raakte hij in die periode intensiever bij het geloof betrokken. Dat is er wellicht mede oorzaak van dat hij na de oorlog een aantal opdrachten kreeg voor het bouwen van kerken.”

Volgens Hilde van Meeteren, Adviseur Architectuurhistorie, tegenwoordig werkzaam voor de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, is het gebouw van nationaal belang. Zo schreef zij in een rapport in 1999. ,,Binnen dit viertal zijn in de Thomaskerk de eenvoud en ingetogenheid, uitgangspunten van het principe, het meest consequent doorgevoerd. ... Vanwege cultuur- en architectuurhistorische waarden in combinatie met de hoge mate van gaafheid, is de Thomaskerk van nationaal belang te achten”.

KLUSWONINGEN Begin dit jaar werd het pand verkocht aan een maatschappelijke ontwikkelaar, Steenvlinder. Deze partij richt zich op het opleveren van klusklare woningen, zodat het betaalbaar blijft. Een woordvoerder van de ontwikkelaar: ,,De nutsvoorzieningen zijn altijd aanwezig en soms ook de woningscheidende wanden. Maar ook die zitten er niet altijd in. Het voordeel hiervan is dat het budget heel erg kan verschillen. Mensen kunnen veel zelf doen, en het helemaal indelen zoals zij zelf willen.”

De gang achter de voordeur van de Thomaskerk - Agnes Corbeij

Daarnaast heeft Steenvlinder een stichting, Steenvlinder Inc. Dit staat voor Inclusief. ,,Met die stichting nemen we  kleine woningen af die we verhuren aan starters, zzp’ers of statushouders, mensen die niet op de gebruikelijke manier een huis kunnen kopen. Met hen wordt een contract afgesloten waarin staat dat ze de woning binnen vijf jaar kunnen kopen.” Steenvlinder Inc werkt hierin weer samen met onder meer Anders Financieren.  

Of Steenvlinder Inc. ook in de Thomaskerk appartementen kan afnemen, is nog niet bekend. ,,De grondprijs in Zeist is erg hoog, daar heeft de stichting ook mee te maken. Misschien is het daardoor niet haalbaar in dit project.” 

VERTRAGING In juni 2021 diende Steenvlinder een eerste plan in bij de gemeente, om in gesprek te komen. In dat plan stond een verhoging van de kerk en een stukje nieuwbouw op het veldje voor de kerk. In totaal ging het om 19 woningen. De ontwikkelaar hoopte toen nog voor het einde van dit jaar een vergunning te kunnen aanvragen. Dat is niet gelukt. 

De gemeente heeft bezwaren tegen een deel van de plannen, voornamelijk de nieuwbouw op het veldje, dus er moet een nieuw ontwerp komen. Het indienen van de vergunning staat nu in de planning voor halverwege 2022. Steenvlinder is nog op zoek naar nieuwe klankbordgroepleden uit de buurt. De volgende digitale bijeenkomst is op 13 januari. 

Sinds februari zit er tijdelijk een kledingwinkel in de Thomaskerk - Agnes Corbeij