Wat deden de zussen in Odijk?

Dick uit Odijk vraagt naar de betekenis van De Drie Jofferengaarde. Een straatnaam om over na te denken. Een gaarde verwijst naar het verleden en betekende destijds een omheinde tuin. Het woord joffer, dat ook naar het verleden verwijst, betekent jongedame of juffrouw. Deze twee titels waren voorbehouden aan jonge vrouwen die niet getrouwd waren. Nog lang is vooral de laatste benaming, later in de vorm van mejuffrouw, gebruikt. Tegenwoordig wordt elke vrouw, gehuwd of niet, mevrouw genoemd.

door Adriënne Nijssen

Odijk - Drie joffers dus. Ze droegen de namen Deliaen, Emmeken en Jutte en waren de drie ongehuwde dochters van Luymen Willemszoon uit Amersfoort. De joffers hadden wel geld, een bruidsschat moest dus best te betalen zijn geweest. Toch zijn ze nooit getrouwd, de reden hiervoor kennen we niet. We weten ook niet hoe ze in Odijk terecht zijn gekomen. Zijn ze mee verhuisd met hun vader of hebben ze na zijn dood het drukke Amersfoort verruild voor het rustige Odijk? Daar zullen we nooit meer achter komen.

Omdat ze vrijgezel bleven, hadden ze geen bruidsschat nodig. We kwamen te weten dat de zussen hun geld hebben gebruikt voor de meerdere eer en glorie van de kerk van Odijk. De Protestantse Gemeente te Odijk is onlosmakelijk verbonden met het Witte Kerkje aan de Zeisterweg. Odijk is van oorsprong verbonden met de Kromme Rijn. In de nabijheid van een goede oversteekplaats van de rivier, waar later een brug gebouwd zou worden, ontstond de eerste nederzetting. Het huidige kerkgebouw is een restant is van een veel grotere en oudere kerk die de twaalfde eeuw stamt. In 1547 wordt door de kerkmeesters, schout en aanzienlijken van het dorp besloten dat het koorgedeelte van de kerk vernieuwd en vergroot moest worden. Mede dankzij de giften van de Joffers Emmeken, Deliaen en Jutte kan in 1548 de vernieuwde kerk worden gewijd door wijbisschop Nicolaas Simonszoon van Nieuwland. Bij die gelegenheid zalft hij een twaalftal consecratiekruizen, waarvan twee bewaard gebleven zijn. Zij zijn in 1981 gerestaureerd.

Dat de drie joffers belangrijk zijn geweest voor Odijk is duidelijk. Want naast hun gezamenlijke straatnaam kregen ze ieder nog een eigen straatnaam. Zo vinden we in Odijk de Joffer Deliaanstraat, de Joffer Emmekenstraat en de Joffer Juttenstraat. De namen van de joffers leven waarschijnlijk langer voort dan wanneer ze getrouwd waren en hun geld voor huishoudelijke zaken hadden gebruikt. Zou jij ook willen weet wat jouw straatnaam betekent? Vraag het ons gerust, wij zoeken het voor je uit