Kringlooplandbouw in Werkhoven

De agrarische sector staat onder druk. Hoe gaan boeren in de streek om met een onzekere toekomst? Agrariër Jacco Merkens uit Werkhoven is voortdurend op zoek naar nieuwe kansen.

door Carol Dohmen

Werkhoven - Hij verbouwt biologische appels en peren en houdt varkens. De ingewikkelde regelgeving maakt hem soms wanhopig, maar boer bén je nu eenmaal. Hij investeert in de toekomst, al is het lastig om te weten waar je goed aan doet.

Door de overheid en agrarische kennisinstituten wordt kringlooplandbouw als oplossing voor de problemen in de sector gezien. Het gemengde bedrijf van Merkens werkt al op die manier: “Wij doen dat al zo’n dertig jaar. We gebruiken bijvoorbeeld de mest van de varkens voor de boomgaard. Daardoor hebben we geen kunstmest nodig.”
Merkens (41) kwam als 18-jarige in het bedrijf. “Mijn opa is hier zo’n 80 jaar geleden begonnen met een paar koeien, varkens en een boomgaard. Daarna ging mijn vader verder met de varkens, een oom richtte zich op het fruit. De overheid stimuleerde schaalvergroting en automatisering, het bedrijf groeide van 5 naar 10 hectare.” Merkens nam de fruitteelt over van zijn oom. “Ik zag een toekomst voor me waarin ik als boer lekker met de jongens mee kon werken op het land.”

De werkelijkheid ziet er anders uit. Merkens besteedt bijna 80 procent van zijn tijd aan administratie. “Wij hebben verschillende keurmerken, voor het biologische fruit en een beter leven keurmerk voor de varkens. Ik wil biologisch produceren, maar ál die regelgeving... Zelfs de voorlichters begrijpen het soms niet meer. Zelfs voor de knaagdierbestrijding moet ik op cursus en een certificaat halen.”
Met subsidie van de provincie Utrecht kocht hij een schoffelmachine en investeerde hij in vertigatie, een duurzame manier om bij droogte water te geven. Het aanvragen van zo’n subsidie kost ook weer tijd. “Er eten veel mensen van mij mee. Ik heb een adviseur in moeten huren voor de subsidieaanvraag. En wanneer doe je het goed? Ik heb bloemen gezaaid en vijftig bijenkasten geplaatst in mijn boomgaard, blijkt dat weer slecht voor de wilde bijen te zijn. Ik pieker daar veel over.”
Terug naar kleinschaligheid lijkt hem aantrekkelijk, de vraag is alleen hoe. “De meeste grote bedrijven zijn maximaal gefinancierd, om zo goedkoop mogelijk volume te produceren. Dat kun je niet zomaar terugdraaien zonder grote verliezen te lijden.”

In een familiebedrijf ligt stoppen gevoelig: “Ik wil doorzetten, ja, daar zit ook emotie in vanwege opa. Maar makkelijk is het niet. De consument heeft geen idee wat het kost om goed voedsel te produceren. “Er zijn risico’s die je niet in de hand hebt. De droogte van vorig jaar, het wegvallen van de afzetmarkt voor fruit in Rusland. De varkenspest in China was wat dat betreft weer een meevaller.”
Maar de mooiste momenten beleeft Merkens in de zomer wanneer hij door de boomgaard loopt.