Het tragische lot van Truus van Lier - oud-leerling Christelijk Lyceum Zeist

ZEIST Elke dag loop je over het pad naar de groene deur met kleine, glazen ruitjes. Na het donkere voorportaal stap je de hoge hal binnen met het monumentale trappenhuis. Je hoofd zit vol huiswerk en andere dingen. Je zorgt dat je op tijd in de les bent. Je schooldag op het CLZ aan de Lindenlaan in Zeist is begonnen. 

De in 1943 gefusilleerde verzetsvrouw Truus van Lier deed van 1938 tot 1940 precies hetzelfde; ze ging naar school op het Christelijk Lyceum in Zeist. Net als haar oudere zus Wilhelmina en Truus’ hartsvriendin en klasgenoot Ita van Tongerloo en de latere echtgenoot van Ita, Cees Moojen, die in 1942 afdelingsleider voor de regio Utrecht werd van het Nationaal Socialistisch Studentenfront. 

RADICAAL ANDERS 

Een fascinerend gegeven: leerlingen van dezelfde school die zo kort na hun eindexamen radicaal andere keuzes maken. De vrouw die het gewapend verzet inging en nu als held wordt vereerd, vond vanwege haar keuze de dood in een Duits gevangenkamp. Cees Moojen kwam na de bevrijding in een gevangenenkamp, maar kwam in februari 1946 vrij. Verschillende mensen hadden daarvoor gepleit. Moojens vrouw Ita van Tongerloo wees daarbij ook op zijn vriendschap met Truus van Lier.

Michiel van Diggelen en Kees van Domselaar stelden bij het honderdtienjarig bestaan van het Christelijk Lyceum een boekje samen over het leven van oud-leerling Truus van Lier. Van Diggelen is als leraar economie verbonden aan die school, Van Domselaar was daar toen leraar Nederlands en plaatsvervangend rector.

ARCHIEF OP ZOLDER

Gegrepen door het tragische lot van de oud-leerling zocht Van Diggelen in het NSB-archief, het Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging, het Utrechts Archief, in boeken en in oude kranten. Het leverde voldoende materiaal op om er een boek mee te vullen dat niet alleen boeiend is voor mensen met een band met het Christelijk Lyceum, maar voor een veel breder publiek. Van Domselaar: ,,Het is een mooi verhaal, een case study van allerlei mensen die samenleven in een school. Het spreekt iedereen aan.’’ Hij noemt het een wonder dat het op zolder opgeslagen schoolarchief bewaard is gebleven. Het gebouw aan de Lindenlaan is immers in de oorlogstijd even gebruikt door Nederlandse en langere tijd door Duitse troepen en na de bevrijding door de Canadezen.

De docenten werden op het spoor van de verzetsvrouw gezet door documentairemakers die op school kwamen filmen. Die documentaire is er nooit gekomen, maar met de hernieuwde aandacht voor de rol van vrouwen in het verzet komt er nu wel een film over haar leven. In Truus’ woonplaats Utrechts staat haar naam elk jaar geschreven in bloeiende narcissen langs de Catharijnesingel. De studentenvereniging waar Truus lid van was, de Unie van Vrouwelijke Studenten Utrecht, herdenkt haar op een plaquette. Er zijn Truus van Lierstraten, er komt een standbeeld en nu ligt het boek er. Van Diggelen: ,,Ze moest haar gymnasiumdiploma halen want ze zou rechten gaan studeren, net als haar vader had gedaan. En carrière maken, misschien. Zover kwam het niet. ‘’

GEWAPEND VERZET

Van Domselaar: ,,Ze maakte deel uit van CS-6, een roemruchte groep gewapend verzetsstrijders. Ze knoopte nauwe banden aan met de Waffen SS en vermoordde in september ‘43 in Utrecht een hoge NSB-er, politiecommissaris Kerlen.’’ Van Domselaar bladert in het boek en laat foto’s zien van de uitvaart; het publiek staat rijen dik langs de straten in de Utrechtse binnenstad. ,,Het lijkt wel een staatsbegrafenis. Duizenden mensen komen hem de laatste eer betuigen, zoveel mensen die zich identificeren met het foute regiem. Of misschien zijn er veel mensen bij die gewoon nieuwsgierig zijn, dat zou ook nog kunnen.’’

Na de moord dook Truus onder. Een paar dagen later is ze verraden en opgepakt Van Diggelen: ,,Als je leest hoe dat is gegaan zie je hoe naïef de moedige vrouw ook was.’’

De docenten hebben zich afgevraagd hoe de jonge vrouw zo snel zo diep in het verzet kon komen. Van Diggelen: ,,Ze werd gezien als half-joods, ze had een joodse vader. Een oom en tante probeerden vlak voordat de oorlog uitbrak met hun zoon en schoondochter naar Engeland te vluchten. Toen dat mislukte, hebben ze zich alle vier van het leven beroofd, op 14 mei 1940, de dag van de Nederlandse capitulatie. Dat moet wel binnengekomen zijn bij Truus, die vlak voor haar eindexamen stond.’’ Een krantenknipsel illustreert die hartverscheurende gebeurtenis. In een ander krantenknipsel staat Truus genoemd bij de geslaagden. Ze begon in Utrecht aan haar studie rechten. Ze woonde thuis, tegenover de Kromhoutkazerne waar de Duitsers zichtbaar aanwezig waren. Uit veiligheidsoverwegingen scheidden haar ouders en dook vader onder. 

,,Naar haar drijfveren kunnen we alleen maar raden, maar deze gebeurtenissen moeten wel een enorme indruk op haar hebben achtergelaten’’, denkt Van Diggelen. Hij heeft tot zijn spijt niet één handgeschreven tekst van de verzetsvrouw gevonden. 

Truus van Lier is in het najaar van 1943 in concentratiekamp Sachsenhausen gefusilleerd.

De presentatie van het boek is op dinsdag 8 maart bij boekhandel Broese in Utrecht met als gastspreker Maarten van Rossem. Vanaf 3 maart is het te verkrijgen bij Kramer & Van Doorn in Zeist. 

Truus van Lier - Van schoolmeisje tot verzetsvrouw

ISBN 9789086842520 - € 17,50